नेपालको प्राकृतिक स्रोतमा निबन्ध

नेपाल प्राकृतिक सम्पदाले भरिपूर्ण सुन्दर देश हो । यी प्राकृतिक स्रोतहरूले मानिसहरूलाई बाँच्न र बढ्न मद्दत गर्दछ। जसमा नदी, जंगल, पहाड, जनावर, उर्वर भूमि, खनिज, हावा र पानी पर्दछन् । नेपालका जनताले आफ्नो दैनिक आवश्यकताका लागि यी स्रोतहरू प्रयोग गर्छन्। उनीहरूले खेतीपाती, घर बनाउन र खाना जुटाउन मद्दत गर्छन्। देशको विकासका लागि प्राकृतिक स्रोतसाधन निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । यी स्रोतसाधनको विवेकपूर्ण उपयोग गर्न सके नेपाललाई समृद्ध र समृद्ध देश बनाउन सकिन्छ । मानिसहरूले यी स्रोतहरूको ख्याल राख्नुपर्छ ताकि भावी पुस्ताले पनि तिनीहरूबाट लाभ लिन सकून्।

 

नेपालमा उच्च पहाडबाट बग्ने धेरै नदी छन् । यी नदीहरूले पिउने, खेती गर्न र बिजुली बनाउनका लागि पानी उपलब्ध गराउँछन्। नेपालमा धेरै मानिसले बाली उब्जाउन नदीको पानी प्रयोग गर्छन्। द्रुत गतिमा बग्ने नदीहरूले पनि जलविद्युत निर्माणमा मद्दत गर्छ। यो बिजुली घर, विद्यालय र कार्यालयमा प्रयोग गरिन्छ। यसले मानिसहरूलाई आफ्नो काम सजिलै गर्न मद्दत गर्छ। नेपालका प्रमुख नदीहरू कोशी, गण्डकी र कर्णाली हुन्। यी नदीहरू मानिसका लागि मात्र नभई वनस्पति र जनावरहरूको लागि पनि उपयोगी छन्। यी नदीहरूमा धेरै माछा र अन्य जल जीवहरू बस्छन्। यदि नदीहरू प्रदूषित छन् भने, यसले मानव र जनावर दुवैलाई नोक्सान पुर्‍याउँछ। त्यसैले, तिनीहरूलाई सफा राख्न महत्त्वपूर्ण छ।

नेपालको जंगल पनि निकै महत्वपूर्ण छ । तिनीहरूले हामीलाई ताजा हावा दिन्छ र वातावरण सफा राख्छ। धेरै मानिसहरु घर बनाउन र फर्निचर बनाउन जंगलबाट काठ प्रयोग गर्छन्। जङ्गल धेरै जनावर र पंक्षीहरूको घर पनि हो। तिनीहरूले विभिन्न जीवहरूलाई खाना र आश्रय प्रदान गर्छन्। मानिसहरूले जङ्गलबाट जडीबुटी र बोटबिरुवा सङ्कलन गरेर औषधि बनाउने गर्छन्। यी जडीबुटी धेरै रोगहरूको उपचार गर्न प्रयोग गरिन्छ। नेपालको जंगलले फलफूल, नट र अन्य प्राकृतिक उत्पादनहरू पनि प्रदान गर्दछ। यदि मानिसहरूले धेरै रूखहरू काट्छन् भने, वनहरू लोप हुनेछन्। यसले माटोको कटान, बाढी र वन्यजन्तुको क्षति जस्ता धेरै समस्याहरू निम्त्याउनेछ। वन संरक्षणका लागि जनताले बढी रुख रोप्नुपर्छ र काठको प्रयोग बुद्धिमानीपूर्वक गर्नुपर्छ ।

 

नेपालमा धेरै सुन्दर हिमाल छन् । विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा नेपालमा छ । यी हिमालहरूले विभिन्न देशका पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्छन्। पर्यटकहरु हिमाल चढेर प्राकृतिक सौन्दर्यको आनन्द लिन आउने गरेका छन् । यसले नेपाललाई पैसा कमाउन मद्दत गर्छ। हिमालहरूले हिउँ पनि भण्डारण गर्दछ, जुन पग्लिन्छ र नदीहरूको लागि पानी हुन्छ। हिमालय नेपाल र अन्य नजिकका देशहरूको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ किनभने यसले लाखौं मानिसहरूलाई पानी प्रदान गर्दछ। हिमालहरूले पनि नेपाललाई तेज हावा र आँधीबाट जोगाउँछन्। तिनीहरू धेरै दुर्लभ बोटबिरुवा र जनावरहरूको घर हुन्। यदि मानिसहरूले हिमालको ख्याल गरेन भने तिनीहरूले आफ्नो सुन्दरता गुमाउन सक्छन्। पर्यटकले पहाडमा फोहोर फाल्न नहुने, प्राकृतिक वातावरणको संरक्षण गर्ने ।

नेपालको उर्वर भूमि खाद्यान्न उत्पादनका लागि उपयोगी छ। किसानले धान, गहुँ, मकै र तरकारी लगाउँछन् । नेपालमा धेरै मानिसहरु आफ्नो जीविकोपार्जनका लागि कृषिमा निर्भर छन् । उर्वर भूमिले राम्रो बाली दिन्छ, जसलाई मानिसहरूले खाने र बजारमा बेच्छन्। नेपालका मानिसहरुको मुख्य पेशा कृषि हो । माटोको उचित हेरचाह गरिएन भने यो कम उर्वर हुन सक्छ। जमिनलाई स्वस्थ राख्न किसानले राम्रो खेती विधि अपनाउनुपर्छ । धेरै रसायनहरूको प्रयोगले माटोलाई हानि पुर्‍याउँछ। कम्पोस्ट र मल जस्ता प्राकृतिक मलहरूले माटोलाई धनी र उत्पादनशील राख्न मद्दत गर्न सक्छ।

 

नेपालमा जमिनमुनि विभिन्न प्रकारका खनिजहरू छन्। यी खनिजहरूमा फलाम, तामा र चुनढुङ्गा समावेश छन्। तिनीहरू उपकरणहरू, मेशिनहरू र भवनहरू बनाउन प्रयोग गरिन्छ। केही खनिज सडक र पुल बनाउन प्रयोग गरिन्छ। यी खनिजको सहि उपयोग गर्न सके नेपाल धनी देश बन्न सक्छ । खानी उत्खनन सावधानीपूर्वक गर्नुपर्छ ताकि यसले वातावरणलाई हानि नहोस्। यदि खनिजहरू अत्यधिक प्रयोग वा बर्बाद भएमा, तिनीहरू सधैंभरि रहँदैनन्। यी स्रोत साधनको विवेकपूर्ण उपयोग गर्न सरकारले उचित योजना बनाउनुपर्छ ।

देशमा धेरै प्रकारका बिरुवा र जडीबुटी पनि छन्। केही जडीबुटी औषधि बनाउन प्रयोग गरिन्छ। नेपालका मानिसहरूले लामो समयदेखि यी जडीबुटीहरू प्रयोग गर्दै आएका छन्। जडिबुटी औषधि प्राकृतिक हो र रोगहरू निको पार्न मद्दत गर्दछ। नेपालबाट कतिपय जडीबुटी अन्य देशमा समेत पठाइन्छ । यसले नेपाललाई पैसा कमाउन मद्दत गर्छ। यार्सागुम्बा, जटामांसी, तैमुर जस्ता जडिबुटीहरू धेरै मूल्यवान छन्। यदि मानिसहरूले नयाँ रोपण नगरी धेरै जडिबुटीहरू सङ्कलन गरे, यी बिरुवाहरू हराउन सक्छन्। प्रकृतिलाई सन्तुलित राख्न धेरै बिरुवा रोप्नु जरुरी छ।

 

वन्यजन्तु नेपालको अर्को महत्वपूर्ण प्राकृतिक स्रोत हो। देशमा धेरै राष्ट्रिय निकुञ्ज र संरक्षण क्षेत्रहरू छन्। यी स्थानहरूले बाघ, गैंडा र हात्ती जस्ता जनावरहरूको संरक्षण गर्छन्। वन्यजन्तुहरू हेर्न पर्यटकहरू यी पार्कहरूमा जान्छन्। प्रकृति सन्तुलित राख्न वन्यजन्तुको संरक्षण आवश्यक छ । यदि धेरै जनावरहरूको शिकार भयो भने, इकोसिस्टममा गडबड हुनेछ। मानिसहरूले जनावरहरूलाई हानि पुर्‍याउनु हुँदैन वा तिनीहरूको घर नष्ट गर्नु हुँदैन। सरकारले वन्यजन्तु संरक्षणका लागि कडा नियम बनाएको छ तर जनताले पनि सहयोग गर्नुपर्छ । सबैले प्रकृतिको ख्याल राख्ने हो भने जनावर र मानिस शान्तिपूर्वक बाँच्न सक्छन् ।

नेपालमा फरक-फरक मौसम भएको मौसम राम्रो छ। देशले गर्मी, जाडो, वसन्त र मनसुनको आनन्द लिन्छ। यो हावापानीले विभिन्न प्रकारका बालीहरू उत्पादन गर्न मद्दत गर्छ। किसानहरूले विभिन्न मौसममा फलफूल, तरकारी र अन्न उत्पादन गर्छन्। हावापानीले पनि नेपाललाई पर्यटकीय गन्तव्य बनाएको छ । विभिन्न मौसमले नेपाललाई विभिन्न किसिमको सौन्दर्य ल्याउँछ । वसन्तमा, फूलहरू फुल्छन्, र पहाडहरू रंगीन देखिन्छन्। हिउँदमा हिमाल हिउँले ढाकिएको हुन्छ, जसले पर्यटकलाई आकर्षित गर्छ । यदि मौसम धेरै परिवर्तन भयो भने, यसले प्रकृति र मानिसहरूलाई हानि पुर्‍याउँछ। प्रदूषण र वन विनाशले जलवायु परिवर्तन गर्न सक्छ। मानिसले जलवायुलाई स्थिर राख्न प्रकृतिको संरक्षण गर्नुपर्छ ।

Watch Video